بهره وری مصرف آب در روش نوین کشت برنج

برنج یکی از گیاهان زراعی با مصرف زیاد آب می باشد و به کار گیری روش هایی به منظور افزایش بهره وری آب در تولید آن اهمیت زیادی دارد. به همین منظور آزمایشی در موسسه تحقیقات برنج کشور (مازندران-آمل) در سال 1392 به منظور ارزیابی کشت نشائی برنج در فارو و مدیریت های مختلف کم آبیاری از نظر بهره وری مصرف آب، به اجرا درآمد. این تحقیق به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی شامل پنج تیمار مدیریت آبیاری در 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل مدیریت های آبیاری : آبیاری دائم در کل دوره رشد (t1)، آبیاری دو روز پس از ناپدید شدن آب از سطح خاک (t2)، آبیاری چهار روز پس از ناپدید شدن آب از سطح خاک (t3)، آبیاری پنج روز پس از ناپدید شدن آب از سطح خاک (t4)، اشباع دائم خاک در کل دوره رشد (t5) می باشند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که مدیریت های مختلف آبیاری از نظر آب مصرفی، بهره وری آب آبیاری، بهره وری آب آبیاری به همراه بارش و عملکرد تفاوت بسیار معنی داری داشتند. تیمار t1 بیشترین عملکرد و آب مصرفی را به خود اختصاص داد ولی تیمار t5 سبب 33% (2650 مترمکعب در هکتار) صرفه-جویی در آب نسبت به تیمار t1 شد درحالی که تفاوت معنی داری در مقدار عملکرد دو تیمار مشاهده نشد. همچنین بهره وری آب آبیاری و بهره وری آب آبیاری + بارش به ترتیب به میزان 32% و 30% افزایش یافت. کاشت نشایی در فارو و ایجاد شرایط اشباع یک جایگزین مناسب برای تولید برنج است و کاهش قابل توجه در هزینه های متغیر تولید از طریق کاهش مصرف آب بدون کاهش در عملکرد قابل دسترسی است. در واقع از نقطه نظر اقتصادی تیمار اشباع با داشتن بیشترین حد سود آوری (18670 ریال برای هر متر مکعب)، سود خالص (89215080 ریال) و نسبت درآمد ناخالص به هزینه کل (05/3) به عنوان تیمار بهینه انتخاب شد. در این پژوهش تأثیر مدیریت های مختلف آبیاری بر پارامترهای مربوط به اجزای عملکرد نیز مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده پارامترهایی نظیر طول خوشه و تعداد دانه پوک تفاوت بسیار معنی دار و از نظر تعداد دانه پر تفاوت معنی داری (01/0 p-value <) داشتند. بنابراین تیمار اشباع دائم خاک در طول دوره رشد برای صرفه جویی و حفظ منابع آبی و رسیدن به عملکرد بهینه، مناسب می باشد و فرصت هایی را برای حفاظت از منابع آب و بهبود امنیت غذایی ارائه می کند چرا که در سطح گسترده به میزان قابل توجهی سبب صرفه جویی در آب خواهد شد.